COSPAS-SARSAT UYDU ARACILIĞIYLA ARAMA KURTARMA SİSTEMİ
COSPAS-SARSAT SİSTEMİ, KUTUPSAL YÖRÜNGELİ UYDULAR ( COSPAS: SPACE SYSTEM FOR THE SEARCH OF VESSELS IN DISTRESS, SARSAT: SEARCH AND RESCUE SATELLITE-AIDED TRACKING ) VASITASIYLA, BİR KAZA YAPAN VE BU DURUMU 121.5 Mhz, 243 Mhz VE 406 Mhz FREKANSLARINDA TEHLİKE SİNYALİ GÖNDEREN VERİCİLER (EPIRB, ELT, PLB) ÜZERİNDEN BİLDİREN UÇAK, GEMİ VEYA ŞAHISLARIN KAZAYA UĞRADIKLARI NOKTANIN YERİNİ BELİRLEMEK AMACIYLA TASARLANMIŞ UYDU-YARDIMLI ARAMA-KURTARMA (SAR) SİSTEMİDİR.
TEHLİKEDEKİ GEMİLERİN ARANMASI İÇİN UZAY SİSTEMİ (COSPAS) VE UYDU YARDIMLI İZLEME İLE ARAMA VE KURTARMA (SARSAT) SİSTEMİNİ İFADE EDER. DÜNYADAKİ TÜM ARAMA VE KURTARMA (SAR) OPERASYONLARINA (HAVA, DENİZ VE KARADA MEYDANA GELEN TEHLİKELERE YÖNELİK) YARDIM MAKSATLI OLMAK ÜZERE, MİLLİYET AYRIMI YAPILMAKSIZIN VE ÜCRETSİZ OLARAK TEHLİKE ÇAĞRILARINI VE TEHLİKE POZİSYONLARINI SORUMLU TÜM MERKEZLERE ULAŞTIRARAK BİR AN EVVEL TEHLİKEDEKİ KİŞİLERE SAR HİZMETİ ULAŞTIRILMASININ SAĞLANMASI İÇİN PLANLANMIŞTIR.
SÖZ KONUSU SİSTEM, LEOSAR (LOW-ALTITUDE EARTH ORBIT SYSTEM FOR SEARCH AND RESCUE) VE GEOSAR (GEOSTATIONARY SEARCH AND RESCUE) OLMAK ÜZERE İKİ AYRI UYDUSAL UYGULAMA ÜZERİNDEN ÇALIŞMAKTA OLUP, KAZANIN OLDUĞU ANDAN ORTALAMA 1 SAAT SONRA KAZANIN YERİNİ GÜVENİLİR BİR BİÇİMDE TESPİT EDEREK, KURTARMA İŞLEMLERİNİNİN BÜYÜK ÖLÇÜDE HIZLANMASINI SAĞLAMAKTADIR. BAZEN BU SÜRE GEOSAR UYDULARININ KULLANILMASI SAYESİNDE DAKİKALAR MERTEBESİNE İNMEKTEDİR.
AYRICA, BU SİSTEMİN DİĞER BİR AVANTAJI DA, SAR MERKEZLERİNİN TEHLİKE DURUMUNDAN KISA SÜREDE HABERDAR OLMALARI VE TEHLİKE POZİSYONUNUN BİLİNMESİ YOLUYLA ARAMA VE KURTARMA ÇALIŞMALARININ MALİYETİNİ DÜŞÜRMEK, ARAMA VE KURTARMA EKİPLERİNİN DAHA VERİMLİ BİR ŞEKİLDE ÇALIŞABİLMESİNİ SAĞLAMAKTIR.
TARİHÇE
COSPAS-SARSAT SİSTEMİ, 1979 YILINDA ABD, KANADA, FRANSA VE SSCB ARASINDA İMZALANAN BİR ANLAŞMA İLE GELİŞTİRİLMEYE BAŞLANMIŞTIR. BUNU TAKİBEN, 1985 YILINDA COSPAS-SARSAT SİSTEMİNİN KULLANILMAYA HAZIR OLDUĞU İLAN EDİLMİŞTİR.
ULUSLARASI SİVİL HAVACILIK ÖRGÜTÜ (ICAO) VE ULUSLARASI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜ (IMO) BÜTÜN ÜLKELERDEN, UÇAK VE GEMİLERİNDE HERHANGİ BİR KAZA ANINDA COSPAS-SARSAT FREKANS BANTLARI ÜZERİNDEN YAYIN YAPABİLECEK VERİCİLER BULUNDURMALARINI İSTEMEKTEDİRLER. 1 AĞUSTOS 1993 TARİHİNDEN İTİBAREN 300 GROOS TONUN ÜZERİNDEKİ TİCARET GEMİLERİNİN EPIRB VERİCİSİNİ TAŞIMASI MECBURİYETİ GETİRİLMİŞTİR.
TEKNİK BİLGİ
COSPAS-SARSAT SİSTEMİ 3 ANA BÖLÜMDEN OLUŞUR:
VERİCİLER
UYDULAR
YER İSTASYONLARI
VERİCİLER (BEACON)
TEHLİKEDEKİ GEMİLERİN ARANMASI İÇİN UZAY SİSTEMİ (COSPAS) VE UYDU YARDIMLI İZLEME İLE ARAMA VE KURTARMA (SARSAT) SİSTEMİNİ İFADE EDER. DÜNYADAKİ TÜM ARAMA VE KURTARMA (SAR) OPERASYONLARINA (HAVA, DENİZ VE KARADA MEYDANA GELEN TEHLİKELERE YÖNELİK) YARDIM MAKSATLI OLMAK ÜZERE, MİLLİYET AYRIMI YAPILMAKSIZIN VE ÜCRETSİZ OLARAK TEHLİKE ÇAĞRILARINI VE TEHLİKE POZİSYONLARINI SORUMLU TÜM MERKEZLERE ULAŞTIRARAK BİR AN EVVEL TEHLİKEDEKİ KİŞİLERE SAR HİZMETİ ULAŞTIRILMASININ SAĞLANMASI İÇİN PLANLANMIŞTIR.
SÖZ KONUSU SİSTEM, LEOSAR (LOW-ALTITUDE EARTH ORBIT SYSTEM FOR SEARCH AND RESCUE) VE GEOSAR (GEOSTATIONARY SEARCH AND RESCUE) OLMAK ÜZERE İKİ AYRI UYDUSAL UYGULAMA ÜZERİNDEN ÇALIŞMAKTA OLUP, KAZANIN OLDUĞU ANDAN ORTALAMA 1 SAAT SONRA KAZANIN YERİNİ GÜVENİLİR BİR BİÇİMDE TESPİT EDEREK, KURTARMA İŞLEMLERİNİNİN BÜYÜK ÖLÇÜDE HIZLANMASINI SAĞLAMAKTADIR. BAZEN BU SÜRE GEOSAR UYDULARININ KULLANILMASI SAYESİNDE DAKİKALAR MERTEBESİNE İNMEKTEDİR.
AYRICA, BU SİSTEMİN DİĞER BİR AVANTAJI DA, SAR MERKEZLERİNİN TEHLİKE DURUMUNDAN KISA SÜREDE HABERDAR OLMALARI VE TEHLİKE POZİSYONUNUN BİLİNMESİ YOLUYLA ARAMA VE KURTARMA ÇALIŞMALARININ MALİYETİNİ DÜŞÜRMEK, ARAMA VE KURTARMA EKİPLERİNİN DAHA VERİMLİ BİR ŞEKİLDE ÇALIŞABİLMESİNİ SAĞLAMAKTIR.
TARİHÇE
COSPAS-SARSAT SİSTEMİ, 1979 YILINDA ABD, KANADA, FRANSA VE SSCB ARASINDA İMZALANAN BİR ANLAŞMA İLE GELİŞTİRİLMEYE BAŞLANMIŞTIR. BUNU TAKİBEN, 1985 YILINDA COSPAS-SARSAT SİSTEMİNİN KULLANILMAYA HAZIR OLDUĞU İLAN EDİLMİŞTİR.
ULUSLARASI SİVİL HAVACILIK ÖRGÜTÜ (ICAO) VE ULUSLARASI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜ (IMO) BÜTÜN ÜLKELERDEN, UÇAK VE GEMİLERİNDE HERHANGİ BİR KAZA ANINDA COSPAS-SARSAT FREKANS BANTLARI ÜZERİNDEN YAYIN YAPABİLECEK VERİCİLER BULUNDURMALARINI İSTEMEKTEDİRLER. 1 AĞUSTOS 1993 TARİHİNDEN İTİBAREN 300 GROOS TONUN ÜZERİNDEKİ TİCARET GEMİLERİNİN EPIRB VERİCİSİNİ TAŞIMASI MECBURİYETİ GETİRİLMİŞTİR.
TEKNİK BİLGİ
COSPAS-SARSAT SİSTEMİ 3 ANA BÖLÜMDEN OLUŞUR:
VERİCİLER
UYDULAR
YER İSTASYONLARI
VERİCİLER (BEACON)
EPIRB : EMERGENCY POSITION INDICATING RADIO BEACON
121.5 Mhz. – 243 Mhz. – 406 Mhz.
ELT : EMERGENCY LOCATOR TRANSMITTER
121.5 Mhz. – 243 Mhz. – 406 Mhz.
PLB : PERSONAL LOCATOR BEACON
121.5 Mhz. – 243 Mhz. – 406 Mhz.
UYDULAR
BU SİNYALLLERİ ALAN VE TEKRAR YERYÜZÜNE GÖNDEREN COSPAS (TEHLİKEDEKİ GEMİLERİN ARANMASI İÇİN UZAY SİSTEMİ) VE SARSAT (UYDU ARACILIĞIYLA ARAMA VE KURTARMA) UYDULARI
YER İSTASYONLARI
UYDULARDAN GELEN SİNYALLERİ ALAN, İŞLEYEN VE KAZANIN YERİNİ TESPİT EDEN YER İSTASYONLARI (LOCAL USER TERMINAL-LUT), BU İSTASYONLARDAN GELEN BİLGİLERİN TOPLANDIĞI VE DEĞERLENDİRİLDİĞİ GÖREV KONTROL MERKEZLERİ (MISSION CONTROL CENTRE-MCC) VE GÖREV KONTROL MERKEZLERİ TARAFINDAN HAREKET GEÇİRİLEN ARAMA VE KURTARMA KOORDİNASYON MERKEZLERİ (RESCUE COORDINATION CENTRE-RCC)
SİSTEM İŞLEYİŞİ
SİSTEM İŞLEYİŞİ
SİSTEM, KAZA NOKTASINA GÖRE HAREKET HALİNDE OLAN UYDUNUN SABİT BİR FREKANS ÜZERİNDEN GÖNDERİLEN TEHLİKE SİNYALİNİ ALMASI ESNASINDA MEYDANA GELEN DOOPLER OLAYININ, UYDUNUN HER ANKİ HIZ VE KONUMUNUN KESİN BİR ŞEKİLDE BİLİNİYOR OLMASINDAN DA YARARLANARAK, KAZANIN MEYDANA GELDİĞİ NOKTANIN ENLEM VE BOYLAMININ TESPİT EDİLMESİNDE KULLANILMASI ESASINA DAYANIR.
COSPAS-SARSAT UYDULARININ 850 km. İLE 1000 km. ARASINDA DEĞİŞEN ALÇAK YÖRÜNGELERDE (YAKLAŞIK 100 DAKİKADA BİR TUR ATMAKTADIRLAR. 7 km./sn.) UÇUYOR OLMASI DOPPLER OLAYINI DAHA BELİRGİNLEŞTİRMEKTE, BU YÖRÜNGELERİN NEREDEYSE KUTUPSAL OLMASI (YANİ YÖRÜNGE EĞİMİNİN 900 ‘YE YAKIN OLMASI) DA HER UYDUNUN ER YA DA GEÇ, DÜNYANIN HER NOKTASINI GÖRÜYOR OLMASI SONUCUNU DOĞURMAKTADIR.
BİR KAZA DURUMUNDA OTOMATİK OLARAK HAREKETE GEÇEN COSPAS-SARSAT VERİCİLERİ 121.5 Mhz VEYA 406 Mhz ÜZERİNDEN SİNYAL GÖNDERMEKTEDİRLER. BUNA İLAVETEN ASKERİ UÇAKLARDA KULLANILMAK ÜZERE 243 Mhz FREKANS BANDI DA ARAMA VE KURTARMA ÇALIŞMALARI İÇİN AYRILMIŞ BULUNMAKTADIR. COSPAS-SARSAT UYDULARININ TAŞIDIĞI DONANIM BU SİNYALLERLE 1544.5 Mhz ‘LİK BİR TAŞIYICI MODÜLE ETMEKTE VE BÖYLECE OLUŞAN YÜKSEK FREKANSLI YENİ SİNYAL, UYDU TARAFINDAN YERYÜZÜNE GÖNDERİLİR.
121.5 ve 243 Mhz. FREKANS BANDI SADECE YÖRESEL TESBİT İMKANI SAĞLAMAKTADIR. BAŞKA BİR DEYİŞLE, BU FREKANSLAR ÜZERİNDEN SİNYAL GÖNDEREN BİR COSPAS-SARSAT VERİCİSİNİN BİR YER İSTASYONU TARAFINDAN GÖRÜLMESİ, BİR COSPAS-SARSAT UYDUSUNUN EN AZ BİRKAÇ DAKİKALIK SÜRE BOYUNCA, HEM VERİCİYİ (YANİ KAZANIN MEYDANA GELDİĞİ NOKTAYI), HEM DE YER İSTASYONUNU GÖRMESİ DURMUNDA GERÇEKLEŞİR.
BUNA KARŞILIK 406 Mhz. FREKANS BANDI HEM YÖRESEL HEM DE GLOBAL TESBİT İMKANI SAĞLAMAKTADIR. BU DURUMDA HER HANGİ BİR YER İSTASYONUNUN (LUT), DÜNYANIN HERHANGİ BİR YERİNDEN 406 Mhz ÜZERİNDEN BİR SİNYAL GÖNDEREN BİR VERİCİNİN YERİNİ ER YA DA GEÇ TESBİT EDİLEBİLMESİ ANLAMINA GELİR. GLOBAL TESBİT, 406 Mhz SİNYALLERİNİN, 121.5 VE 243 Mhz SİNYALLERİNİN AKSİNE, COSPAS-SARSAT UYDULARI TARAFINDAN İŞLENMESİ, ELDE EDİLEN ZAMAN-FREKANS BİLGİLERİNİ UYDUNUN HAFIZASINA KAYDEDİLMESİ VE UYDU HAFIZASININ İÇERİĞİNİN SÜREKLİ OLARAK DÜNYAYA GÖNDERİLMESİ SAYESİNDE MÜMKÜNDÜR.
İLAVETEN, HER 406 Mhz VERİCİSİ KENDİSİNE HAS ÖZEL BİR KİMLİK KODUNU DA GÖNDERDİĞİ SİNYALE KATMAKTA, BUNUN SONUCU OLARAK, 406 Mhz VERİCİLERİNİN KAYDEDİLDİĞİ ULUSAL VERİ TABANLARINDAN, ZOR DURUMDA BULUNAN O VERİCİYİ TAŞIYAN GEMİ VEYA UÇAK HAKKINDA KURTARMA ÇALIŞMALARI AÇISINDAN ÖNEM TAŞIYAN BİLGİLER ANINDA ELDE EDİLEBİLMEKTEDİR.
LUT’LAR ALÇAK BİR YÖRÜNGEDE UÇAN COSPAS-SARSAT UYDULARINDAN GELEN SİNYALLERİ, DOPPLER OLAYINI DEĞERLENDİREREK İŞLEMEKTE VE SİNYALİN GÖNDERİLDİĞİ NOKTAYI TESBİT ETMEKTEDİR. COSPAS-SARSAT UYDULARININ ALÇAK BİR YÖRÜNGEDE OLMASI BELLİ BİR ANDA GÖREBİLDİKLERİ ALANIN, YARIÇAPI SADECE 2500 km. CİVARINDA BİR DAİRE OLMASI SONUCUNU DOĞURMAKTA, BU DA 450 ENLEMİNDE BİR KAZANIN BİR LUT TARAFINDAN TESBİTİ İÇİN ORTALAMA 1 SAATLİK BİR BEKLEME SÜRESİ GEREKTİRMEKTEDİR. BUNA KARŞILIK JEOSENKRON UYDULAR, 36000 km. LİK BİR İRTİFADA BULUNMALARI DOLAYISIYLA, SÜREKLİ OLARAK YERYÜZÜNÜN BÜYÜK BİR BÖLÜMÜNÜ (YAKLAŞIK 1/3) GÖRMEKTEDİR. BU DA JEOSENKRON UYDULAR İÇİN BEKLEME SÜRESİ KAVRAMININ YOK OLMASI DEMEKTİR. BAŞKA BİR DEYİŞLE, BİR 406 Mhz COSPAS-SARSAT VERİCİSİ SİNYAL GÖNDERMEYE BAŞLADIĞI ANDA, GEOLUT TARAFINDAN GÖRÜLMEKTEDİR.
COSPAS-SARSAT UYDULARININ 850 km. İLE 1000 km. ARASINDA DEĞİŞEN ALÇAK YÖRÜNGELERDE (YAKLAŞIK 100 DAKİKADA BİR TUR ATMAKTADIRLAR. 7 km./sn.) UÇUYOR OLMASI DOPPLER OLAYINI DAHA BELİRGİNLEŞTİRMEKTE, BU YÖRÜNGELERİN NEREDEYSE KUTUPSAL OLMASI (YANİ YÖRÜNGE EĞİMİNİN 900 ‘YE YAKIN OLMASI) DA HER UYDUNUN ER YA DA GEÇ, DÜNYANIN HER NOKTASINI GÖRÜYOR OLMASI SONUCUNU DOĞURMAKTADIR.
BİR KAZA DURUMUNDA OTOMATİK OLARAK HAREKETE GEÇEN COSPAS-SARSAT VERİCİLERİ 121.5 Mhz VEYA 406 Mhz ÜZERİNDEN SİNYAL GÖNDERMEKTEDİRLER. BUNA İLAVETEN ASKERİ UÇAKLARDA KULLANILMAK ÜZERE 243 Mhz FREKANS BANDI DA ARAMA VE KURTARMA ÇALIŞMALARI İÇİN AYRILMIŞ BULUNMAKTADIR. COSPAS-SARSAT UYDULARININ TAŞIDIĞI DONANIM BU SİNYALLERLE 1544.5 Mhz ‘LİK BİR TAŞIYICI MODÜLE ETMEKTE VE BÖYLECE OLUŞAN YÜKSEK FREKANSLI YENİ SİNYAL, UYDU TARAFINDAN YERYÜZÜNE GÖNDERİLİR.
121.5 ve 243 Mhz. FREKANS BANDI SADECE YÖRESEL TESBİT İMKANI SAĞLAMAKTADIR. BAŞKA BİR DEYİŞLE, BU FREKANSLAR ÜZERİNDEN SİNYAL GÖNDEREN BİR COSPAS-SARSAT VERİCİSİNİN BİR YER İSTASYONU TARAFINDAN GÖRÜLMESİ, BİR COSPAS-SARSAT UYDUSUNUN EN AZ BİRKAÇ DAKİKALIK SÜRE BOYUNCA, HEM VERİCİYİ (YANİ KAZANIN MEYDANA GELDİĞİ NOKTAYI), HEM DE YER İSTASYONUNU GÖRMESİ DURMUNDA GERÇEKLEŞİR.
BUNA KARŞILIK 406 Mhz. FREKANS BANDI HEM YÖRESEL HEM DE GLOBAL TESBİT İMKANI SAĞLAMAKTADIR. BU DURUMDA HER HANGİ BİR YER İSTASYONUNUN (LUT), DÜNYANIN HERHANGİ BİR YERİNDEN 406 Mhz ÜZERİNDEN BİR SİNYAL GÖNDEREN BİR VERİCİNİN YERİNİ ER YA DA GEÇ TESBİT EDİLEBİLMESİ ANLAMINA GELİR. GLOBAL TESBİT, 406 Mhz SİNYALLERİNİN, 121.5 VE 243 Mhz SİNYALLERİNİN AKSİNE, COSPAS-SARSAT UYDULARI TARAFINDAN İŞLENMESİ, ELDE EDİLEN ZAMAN-FREKANS BİLGİLERİNİ UYDUNUN HAFIZASINA KAYDEDİLMESİ VE UYDU HAFIZASININ İÇERİĞİNİN SÜREKLİ OLARAK DÜNYAYA GÖNDERİLMESİ SAYESİNDE MÜMKÜNDÜR.
İLAVETEN, HER 406 Mhz VERİCİSİ KENDİSİNE HAS ÖZEL BİR KİMLİK KODUNU DA GÖNDERDİĞİ SİNYALE KATMAKTA, BUNUN SONUCU OLARAK, 406 Mhz VERİCİLERİNİN KAYDEDİLDİĞİ ULUSAL VERİ TABANLARINDAN, ZOR DURUMDA BULUNAN O VERİCİYİ TAŞIYAN GEMİ VEYA UÇAK HAKKINDA KURTARMA ÇALIŞMALARI AÇISINDAN ÖNEM TAŞIYAN BİLGİLER ANINDA ELDE EDİLEBİLMEKTEDİR.
LUT’LAR ALÇAK BİR YÖRÜNGEDE UÇAN COSPAS-SARSAT UYDULARINDAN GELEN SİNYALLERİ, DOPPLER OLAYINI DEĞERLENDİREREK İŞLEMEKTE VE SİNYALİN GÖNDERİLDİĞİ NOKTAYI TESBİT ETMEKTEDİR. COSPAS-SARSAT UYDULARININ ALÇAK BİR YÖRÜNGEDE OLMASI BELLİ BİR ANDA GÖREBİLDİKLERİ ALANIN, YARIÇAPI SADECE 2500 km. CİVARINDA BİR DAİRE OLMASI SONUCUNU DOĞURMAKTA, BU DA 450 ENLEMİNDE BİR KAZANIN BİR LUT TARAFINDAN TESBİTİ İÇİN ORTALAMA 1 SAATLİK BİR BEKLEME SÜRESİ GEREKTİRMEKTEDİR. BUNA KARŞILIK JEOSENKRON UYDULAR, 36000 km. LİK BİR İRTİFADA BULUNMALARI DOLAYISIYLA, SÜREKLİ OLARAK YERYÜZÜNÜN BÜYÜK BİR BÖLÜMÜNÜ (YAKLAŞIK 1/3) GÖRMEKTEDİR. BU DA JEOSENKRON UYDULAR İÇİN BEKLEME SÜRESİ KAVRAMININ YOK OLMASI DEMEKTİR. BAŞKA BİR DEYİŞLE, BİR 406 Mhz COSPAS-SARSAT VERİCİSİ SİNYAL GÖNDERMEYE BAŞLADIĞI ANDA, GEOLUT TARAFINDAN GÖRÜLMEKTEDİR.
COSPAS-SARSAT UYDULARI YERYÜZÜNE GÖRE HAREKET HALİNDE OLDUKLARINDAN, VERİCİLERDEN GELEN SİNYALLERİ ALMALARI ESNASINDA BİR DOPPLER OLAYI MEYDANA GELMEKTE VE BU SAYEDE KAZANIN YERİ TESBİR EDİLEBİLMEKTEDİR. BUNA KARŞILIK JEOSENKRON UYDULAR YERYÜZÜNE GÖRTE SABİT BİR KONUMDA BULUNDUKLARINDAN HERHANGİ BİR DOPPLER OLAYI SÖZ KONUSIU DEĞİLDİR VE DOLAYISIYLA GEOLUTLAR SADECE BİR 406 Mhz VERİCİSİNİN SİNYAL GÖNDERDİĞİNİ VE O VERİCİNİN KİMLİĞİNİ TESBİT EDEBİLMEKTE, AMA YERİNİ TESBİT EDEMEMEKTEDİR. 1997 BAŞINDA PİYASAYA ÇIKMIŞ OLAN EN SON MODEL 406 Mhz. COSPAS SARSAT VERİCİLERİ GPS (GLOBAL POSITIONING SYSTEM) VEYA BENZERİ BİR SİSTEM SAYESİNDE BULUNDUKLARI NOKTANIN KOORDİNATLARINI KENDİLERİ TESBİT EDİP, BU BİLGİYİ UYDULARA YOLLAYABİLMEKTEDİR.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder